ඇදුම රෝගය පෙනහළු ආශ‍්‍රිතව සෑදෙන දිගුකල් පවත්නා නිදන්ගත රෝගයකි. ඕනෑම වයසකදී වැළඳිය හැකි මෙම රෝගය ආසාත්මිකතා (Allergy) ඇති කරනු ලබන රෝගයක් ද වේ.
ඇඳුම රෝගය රෝගියෙකු ඇසුරෙන් බෝනොවන රෝගයකි. ඇදුම රෝගය සඳහා ආවේණික හා පාරිසරික සාධකවල බලපෑමක් ඇති කරනු ලබයි.
වාර්ෂිකව ලොවපුරා මිලියන 300ක් පමණ ඇදුම රෝගයට ගොදුරු වන අතර ශ‍්‍රී ලංකාවේ ද ලක්ෂ දෙකක් පමණ ඇදුම රෝගයට ගොදුරු වනු ඇත. සාමාන්‍යයෙන් ළමුන්ගෙන් 30% ක් හා වැඩිහිටියන්ගෙන් 10% ක් මෙම ඇදුම රෝගයෙන් පීඩා විඳිනු ලබයි.
ඇදුම කෙබඳු රෝගී තත්ත්වයක්ද?
අප හුස්ම ගන්නා විට බාහිර පරිසරයේ ඇති වාතය අපේ පෙනහළු තුළට ගෙන ඒමට උපකාරී වන සියුම් වූ නාල පද්ධතියේ ඇතුළත කුහරය අවහිරවීම තුළින් ඇදුම රෝගය ඇති වේ. එහෙත් නිරෝගී පුද්ගලයෙකුගේ මෙම නාලවල ඇතුළත කුහරය අවහිරයෙන් තොරව පවතියි.
ඇදුම රෝගීන්ට විශේෂිත හේතූන් නිසා මෙම නාල පද්ධතිය පරිසරයේ නොයෙකුත් සාධකවලට ඉතාමක් සංවේදී බවක් පෙන්වයි. මෙම හේතූන් නිසා මෙම නාලවල බිත්ති ඉඳිමී සෙම (ශ්ලේෂ්මල) නිපදවීම සිදුවේ. මේ නිසා නාලවල ඇතුළත කුහරය පටුවීමක් සිදුවන අතර ඒ හරහා වායු හුවමාරුව අපහසුවීම ඇදුම රෝගයට හේතු වේ.
රෝග ලක්ෂණ
Ø හුස්ම ගැනීමේ අපහසුතාවය
Ø කායික ක‍්‍රියාකාරකම් සීමාවීම
Ø පපුවේ තද ගතියක් දැනීම
Ø හුස්ම ගැනීමේදී නිකුත්වන රාං රූං ශබ්දය
Ø සෙම සහිත කැස්සක් හෝ වියලි කැස්සක් ඇතිවීම
Ø ඉහත සඳහන් කුමන රෝග ලක්ෂණයක් නිසා නින්දෙන් අවදිවීම
මෙම රෝග ලක්ෂණයන් බොහෝවිට ඇති වනුයේ උදෑසන හෝ රාත‍්‍රී කාලයේදීවීම විශේෂිත වනු ඇත.
රෝග ලක්ෂණ වැඩි කරන සාධක
රෝග ලක්ෂණ වැඩි කරන සාධක ගැන රෝගීන් ම අවබෝධයෙන් දැන ගත යුතු වේ. සමහර රෝගීන්ට රෝග ලක්ෂණ නිතර නිතර ඇතිවන අතර සමහර රෝගීන්ට නිතර ඇති නොවනු ඇත. එනම් අවුරුද්දේ යම් කාලයකට රෝගය උග‍්‍ර කරවන සාධකවලට නිරාවරණය වූ විට රෝග ලක්ෂණ ඇතිවිය හැකිය.
ඇදුම උත්සන්නවීමට බලපාන රෝග ලක්ෂණ අතර සක‍්‍රීය මෙන් අක‍්‍රීය දුම්පානය, කැරපොත්තන්, දූවිලි මැක්කන් වැනි කෘමීන්, තෙතමනය සහිත ස්ථානවල වැඩෙන දීලීර (පුස්), බළලූන් සහ බල්ලන්ගේ ලොම් සහ කෙළ, බූල් සහිත සහ පුළුන් පිරවූ සුරතල් සතුන්, මෙට්ට, කාපට්, (බුමුතුරුණු) ඇඳ ඇතිරිලි හා මඳුරු දැල්වල පවතින දූවිලි වැනි සාධක බලපානු ඇත.
සමහර ඇදුම රෝගීන් සඳහා ඉස්සන්, දැල්ලන්, කකුළුවන් හා රටකජු ද සංවේදී වේ. දර උදුම් භාවිතය, වී වැනි ධාන්‍ය ගබඩා කර තැබීමෙන් ඇතිවන දූවිලි හා ලී කුඩු වැනි දෑද ඇදුම රෝගය සඳහා බලපෑම් ඇතිකළ හැකිය.
මෙහිදී වැදගත් වනුයේ රෝග ලක්ෂණ ඔබේ ජීවිතයට බලපාන අයුරු වෛද්‍යවරයාට නිවැරදිව දැනුම්දීමයි. මන්ද වෛද්‍යවරයා විසින් ඔබට අවශ්‍ය බෙහෙත් මාත‍්‍රාව තීරණය කරනුයේ ඔබ පවසන නිවැරදි තොරතුරු අනුව වීමයි.
ඇදුම රෝගය ඇතිවූයේ ඇයි?
ඇදුම රෝගය ළමා කාලයේදී හා වැඩිහිටි කාලයේදී ඇතිවන ඇදුම රෝගී තත්ත්වය යනුවෙන් කොටස් දෙකකට වෙන් කළ හැකිය.
ළමා කාලයේදී ඇතිවන ඇදුම රෝගී තත්ත්වය
ළමා කාලයේදී ඇතිවන ඇදුම රෝගයට පාරම්පරික හේතු ද බලපෑ හැකිය. එනම් මවට හෝ පියාට ඇදුම හෝ ඒ හා සම්බන්ධ ආසාත්මිකතා වන පීනස, දද වැනි රෝග ලක්ෂණ ඇත්නම් දරුවාට ද ඇදුම සෑදීමේ අවදානමක් ඇත. පාරම්පරික හේතුවලට අමතරව ගර්භණී සමයේදී හා ළඳරු කාලය තුළදීත් දරුවා වැඩෙන පරිසරයේ ඇති නොයෙකුත් සාධක ද රෝගී තත්ත්වය ඇතිවීම කෙරෙහි බලපායි. මේ අනුව සිගරට් දුම සහිත පරිසරයක දරුවා වැඩෙන්නේ නම් ඇදුමට ගොදුරුවීමේ අවදානම වැඩිවේ.
වැඩිහිටි කාලයේදී ඇතිවන ඇදුම රෝගී තත්ත්වය
කිසිදු පෙර ඉතිහාසයක් නොමැතිව ද වැඩිහිටියෙකුට ජීවිතයේ ඕනෑම අවධියක ඇදුම රෝගය ඇතිවිය හැකිය. මෙම තත්ත්වයන්ට අමතරව රැකියාව කරන ස්ථානයේ ඇති නොයෙකුත් තත්ත්වයක් හේතුවෙන් එනම් රසායන ද්‍රව්‍ය, දූවිලි, දුම් වැනි සාධක නිසා ද ඇදුම රෝගියකුගේ රෝග ලක්ෂණ උත්සන්නවීමට මෙන්ම රෝග ලක්ෂණ ඇතිවීමට ද හැකියාව පවතියි.
ඇදුම මාරාන්තික රෝගයක්ද?
ඇදුම රෝගය නිසා මිය යන රෝගීන් වර්තමානයේ අපට දැක ගන්ට ලැබෙනුයේ කලාතුරකිනි. මෙයට හේතු වනුයේ අද අප සතුව ඇදුම රෝගය සඳහා උසස් තත්ත්වයේ සාර්ථක ප‍්‍රතිඵල ගෙන දෙන ප‍්‍රතිකාර ක‍්‍රමයක් පැවතීම යි.
ඕනෑම ඇදුම රෝගියෙකුට රෝගය උත්සන්නවී ජීවිතයට තර්ජනයක් විය හැකි අවස්ථා ගැන අවබෝධයෙන් හා දැනුවත්ව සිටිය යුතුයි. තවද ගත යුතු ප‍්‍රථමාධාර මෙන්ම නොපමාව වෛද්‍යවරයෙකු හමුවිය යුතු තත්ත්වයන් ගැන ද අවබෝධයෙන් සිටීම ජීවිතයට ඇති විය හැකි තර්ජනයන් මඟ හරවා ගැනීමට හැකි වනු ඇත.
ඇදුම රෝගීන්ට අගුණ ආහාර
ආහාර නිසා ඇදුම රෝග ලක්ෂණ මතුවනුයේ 3%ක් වැනි ඉතා සුළු ප‍්‍රමාණයකටය. එහෙත් ආහාර කල් තබා ගැනීමට භාවිතා කරන රසායන ද්‍රව්‍ය (ක්ෂණික ආහාරවල පවතින) වර්ණක වැනි දේවල් වලින් ඇදුම රෝග ලක්ෂණ මතුවීමට හැකියාව ඇතැයි පෙන්වා දී ඇත.
යම් ආහාරයක් ගෙන ඇදුම රෝග ලක්ෂණ මතුවෙනවා නම් එම ආහාරය ගෙන පැය කීපයක් තුළදී එම තත්ත්වය ඇතිවිය යුතුය. එලෙස යම් ආහාරයකින් ඇදුම රෝග ලක්ෂණ මතුවේ නම් එම ආහාර ගැනීමෙන් වැළකී සිටීම තුළින් එය වළක්වා ගත හැකිය.
ස්නානය කිරීම, විදුලි පංකා භාවිතය ඇදුම රෝගීන්ට අගුණද?
ඇඟ උණුසුම්වී දහඩිය දමා ඇති අවස්ථාවල ස්නානය කිරීමේදී ශීතල ජලය ක්ෂණිකව ඇඟ ගැටීමෙන් ඇදුම රෝග ලක්ෂණ මතුවිය හැකියි. එමනිසා ස්නානය කිරීමෙන් පසු ඇඟ සහ හිස හොඳින් වියලා ගැනීම ද වැදගත් වේ. තවද ඔබ භාවිතා කරන ෂැම්පු වර්ග ගැන ද සැලකිලිමත්වීම වැදගත් වනු ඇත.
විදුලි පංකා භාවිතා කිරීම වරදක් නොමැති අතර විදුලි පංකා භාවිතා කිරීමේදී ඉතා සියුම් දූවිලි අංශු ඇවිස්සීම නිසා ඇදුම රෝගීන් සංවේදී විය හැකිය. එම නිසා විදුලි පංකා භාවිතා කිරීමේදී විදුලි පංකා සහ කාමර හැකිතාක් දූවිල්ලෙන් තොරව පිරිසිදුව තබා ගැනීම වැදගත් වනු ඇත.
ඇදුම හා ආශ‍්‍රිත වෙනත් රෝග
පීනස, දද හා පපුවේ දැවිල්ල වැනි රෝග ඇදුම රෝගීන්ට වැළඳීමට වැඩි ප‍්‍රවණතාවක් ඇති රෝගයන් වේ. ඇදුම රෝගීන්ට ඇතිවන පීනස තත්ත්වයේදී කිවිසුම් යාම, ඇස් උගුර කැසීම, උගුරේ සෙම පැටලීම වැනි රෝග ලක්ෂණයන් මතුවේ. මෙම තත්ත්වයන් ද ඖෂධ මඟින් හොඳින් පාලනය කළ හැකි වේ.
ඇදුම රෝගය නිට්ටාවට සුව කළ හැකිද? එසේම ඇදුම රෝගියෙකු ජීවිත කාලය තුළ ම ප‍්‍රතිකාර ගත යුතු ද?
වැඩිහිටි කාලයේදී ඇදුම රෝගය සෑදුනහොත් දිගු කාලීනව ප‍්‍රතිකාර ගත යුතු වේ. මෙම රෝගය නිදන්ගත රෝගයක් බැවින් මනා පාලනයක් මිස නිට්ටාවට සුව කළ නොහැකිය. මෙහිදී වැදගත් වනුයේ වෛද්‍ය උපදෙස් මත දිගු කාලීනව ප‍්‍රතිකාර ගැනීමයි. මෙම කාල සීමාව රෝගියාගෙන් රෝගියාට වෙනස් වනු ඇත. ඖෂධ ගන්නා කාල සීමාව තීරණය වනුයේ ඔබගේ ඇදුම තත්ත්වයේ තීව‍්‍රතාවය හා නියම කර ඇති ඖෂධ වලින් ඔබගේ රෝග ලක්ෂණ පාලනය වී ඇති ආකාරය අනුවයි.
ඇදුම වළක්වන ඖෂධ හා ප‍්‍රතිකාර මොනවාද?
ඇදුම රෝගී තත්ත්වය පවතින්නේ අප හුස්ම ගන්නා නාලවල බැවින් අතුරු ආබාධ අඩු පහසුම ක‍්‍රමය වනුයේ ඉන්හේලර් මඟින් ඖෂධ ලබාදීමයි. මෙම ඖෂධ ස්ටිරොයිඞ් ඛාණ්ඩයට අයත් වන බැවින් එම ඖෂධ පෙනහළු තුළට ඇතුළු කිරීමට ඇති හොඳම ක‍්‍රමය වන්නේ ඉන්හේලරය භාවිතා කිරීමයි. ඒ අනුව ඖෂධීය වාෂ්පයක් හෝ කරල් වර්ගයක් ලෙස මෙම ඖෂධ ලබාදීම සිදු කරනු ලබයි.
ඇදුම රෝගය සඳහා වඩාත් ආරක්ෂාකාරී ප‍්‍රතිකාර ක‍්‍රමය වන්නේ බෙහත් පෙති නොව කටින් උරන ඉන්හේලරයයි. මන්ද ඉන්හේලරය පෙනහළුවලට පමණක් ක‍්‍රියාත්මක වන අතර පෙති භාවිතා කිරීමෙන් මෙම ඖෂධවල සංකුලතා මුළු ශරීරයට ම බලපානු ඇත. එමෙන්ම ඉන්හේලරයේ ඇති සුළු ඖෂධ මාත‍්‍රාවෙන් වඩාත් සහනදායී ප‍්‍රතිඵල ලැබෙනු ඇත.
ඉන්හේලරයේ ඇති ඖෂධ ආසාදනයට පත්වූ ශ්වසන නාල කරා සෘජුව ම යොමුවන නිසා රෝගය වඩාත් හොඳින් පාලනය කරනු ඇත. ඖෂධ පෙති මෙන් නොව මෙහි ඇති අතුරු ආබාධ ප‍්‍රමාණය ද අවම කරනු ලබයි.
ඇදුම රෝගය මනා ලෙස පාලනය කිරීම තුළින් ජීවිත හානිය වළක්වා සාමාන්‍ය ජීවිතයක් ගත කිරීමට උපකාරී වනු ඇත.
No comments:
Post a Comment