ශ්‍රී ලංකාව තුල මදුරු වර්ග 140 පමණ සිටින අතර, ඔවුන් අතරින් ඊඩිස් ඊජිප්ටයි හා ඊඩිස් ඇල්බොපික්ටස් යන මදුරැ විශේෂ දෙක ඩෙංගු වෛරසය මිනිසාට බෝ කරයි.. ඩෙංගු වලක්වා ගැනුමට මදුරුවා සහ මිනිසා අතර ගැටීම අවම කල යුතුය. ඒ සදහා ඩෙංගු මදුරු ඝනත්වය අවම කර ගත යුතු අතර වඩාත්ම සුදුසු ක්‍රමය වන්නෙ මදුරුවන් බෝ වීම වලක්වා ගැනීමයි. ඩෙංගු මදුරු කිටයන් සහ සුහුබුල් මදුරුවන් මර්දනයට රසායනික හා ජිව විද්‍යාත්මක ක්‍රම ඇතිමුත්, වඩාත් පලදායි ක්‍රමය වන්නෙ මදුරුවන් බොවන ස්ථාන ඉවත් කිරීම හා විනාශ කිරීමයි.
ඩෙංගු මදුරුවන් ගැන දැන ගනිමු.
1කඩිසර කුඩා මදුරුවෙකි.
2මදුරුවාගේ ගැහැණු සතා මිනිස් රුධිරය උරා බිමට ප්‍රිය කරයි. පිරිමි සතා ආහාර සදහා ශාක යුෂ උරා බොයි.
3ගැහැණු මදුරුවා රුධිර වේලක් ලබා ගැනීමට කිප දෙනෙකුට දෂ්ඨ කරයි.
4වරකට බිත්තර 100-200 ත් අතර ප්‍රමාණයක් දමණු ලැබේ.
5ජිවිත කාලය පුරා 4 වරක් පමණ බිත්තර දමයි.
6ජිවිත කාලය සති 2-4ත් අතර වේ.
7බිත්තර ඇලෙන සුලුය.
8පැහැදිලි ජලය සහිත ස්ථාන වල/බදුන්වල බිත්තර දමනු ලබන අතර භාජනයේ, ස්ථානයේ බිත්තර අලවයි.
9බිත්තර වල සිට සුහුඹුල් මදුරුවෙකු විමට දින 7-11 අතර කාලයක් ගත වේ.
10බිත්තර වියළි තත්වයෙන් මාස 6ත් අවුරුද්දත් අතර කාලයක් පවතී.
11බොහෝ විට උදෑසන හා සවස් කාලයේ දෂ්ඨ කරනු ලැබේ.
*ඩෙංගු උණ රෝගය*
.වෛරසයකින් ඇතිවන්නකි.
.වෛරසය කාණ්ඩ 1,2,3,4, වශයෙන් පවතින්නකි.
එබැවින් කෙනෙකුට ජීවිත කාලය තුලදී 4 වතාවක් ඩෙංගු වැලදිය හැක.
*බෝවීම*
පුද්ගලයකුගෙන් තවත් පුද්ගලයෙකුට වෛරසය ගෙන යන්නෙ, ඊඩිස් ඊජිප්ටයි හා ඊඩිස් ඇල්බොපික්ටස් මදුරුවන් මගිනි.
*ප්‍රතිකාර*
රෝගය සදහා සාර්ථක එන්නතක් තාම සොයා ගෙන නැත. රෝග ලක්ෂණ අප්‍රමාදව හදුනා ගෙන නිසි ප්‍රතිකාර කඩිනමින් ලබා දීමෙන් සම්පුර්ණ සුවය ලැබේ.
*ඩෙංගු වෛරසය ආසාදනය වු විට*
ඩෙංගු වෛරසයෙන් ආසාදනය වු වු වැඩි දෙනෙක් (90% පමණ) රෝග ලක්ෂණ නොපෙන්වයි.මෙම පුද්ගලයන්ගේද රුධිරය තුල දින 5-7 කාලයක් වෛරසය ඇති බැවින් එම කාලය තුල ඩෙංගු මදුරුවන් ඔවුන්ගේ රුධිරය උරා බීමෙන් ආසාදනය විය හැක.එම ආසාදිත මදුරුවන් දෂ්ඨ කිරීම මගින් නීරෝගී පුද්ගලයෙකුට රෝගය බෝ වීමට පුලුවන.
මේ අනුව ඔබ දැනුවත්ව හො නොදැනුවක්ව ඩෙංගු වෛරසය ආසාදනය වි තිබිය හැක. වෛරසය ආසාදනය වි දින 7-10ත් ගත වීමෙන් රෝග ලක්ෂණ පහලවේ.
ඩෙංගු වෛරසය ශරීරයට ඇතුලු වු පසු ආසාදනය වු වෛරස් කාණ්ඩයට අනුරුප ප්‍රතිදේහ මගින් එම වෛරසය විනාහ කරනු ලබන අතර, පවත්නා එම ප්‍රතිදේහ මගින් නැවත් වරක් එම වෛරස් කාණ්ඩයම ආසාදනය විමෙන් රෝගය වැලදීම වලක්වනු ලැබේ. එහෙත් දෙවන වර වෙනත් ඩෙංගු වෛරස් කාණ්ඩයක් ශරීර ගතවි නැවත රෝගය වැලදිය හැක. දෙවන වර හො ඊට වැඩි වාර ගනනකදී ඩෙංගු වැලදීමේදී, පෙර අවස්ථාවට වඩා වැඩි උත්සන්නතාවකින් රෝගය වැලදී‍මේ අවදානමක් ඇත. මෙම රෝගය වැලදුන විට රුධිර පට්ටිකා හා සුදු රුධිරාණු ප්‍රමාණය අඩු විය හැක. එම අවස්ථාවන් හිදි ඩෙංගු රක්තපාතික උණ තත්වයට පත් වීමේ හැකියාවක් ඇත.
*ඩෙංගු රක්තපාත උණ තත්වයේ අවස්ථා 3කි*
1 උණ අවදිය.
2 අවදානම් අවදිය.
3 සුව වන අවදිය.
*උණ අවදිය...*
උණ අවදිය දින 2-7ත් අතර කාලයක් පැවතිය හැකි අතර,අතපය වේදනාව,මස්පිඩු වේදනාව,හිසරදය,ඇස් පිටුපස වේදනාව වමනය හා සමේ රතු පැහැති ලප ආදිය පෙන්නුම් කරයි. සමහර රෝගීන් උගුරේ වේදනාව හා ඇස් රතු වීම වැනි ලක්ෂණද පෙන්නුම් කරයි. ඩෙංගු උණ හෝ රක්තපාත උණ වැලදී ඇති විට මෙම රෝග ලක්ෂණ බොහො විට එක සමාන වේ.
මෙම අවදියේදී උණ බැස ගියද, පළමු දින 2-3 අතර කාලය තුල සංකුලතා මතු විය හැකි බැවින් හොදින් විවේක ගැනීම හා අවශ්‍ය පරිදි දියරමය ආහාර වර්ග පානය කිරීම එම සංකුලතා අවම කිරීමට උපකාරි වේ.
*අවදානම් අවදිය*
මෙම තත්වය ඇතිවන්නෙ සාමාන්‍යයෙන් උණ මතු වී දින 3 පසුවය.වෛරසය ශරීර ගතවු පසු ඇති වන ක්‍රියාවලිය හේතුවෙන් රුධිර නාල වල බිත්ති හරහා ප්ලාස්මාව කාන්දු වීම මෙහි ප්‍රධාන ලක්ෂණය වේ.මෙම හේතුව නිසා රුධිර විහිණී තුල රුධිර ප්ලාස්මා තරල පරිමාව අඩු වීමෙන්, රුධිරයේ ඝනත්වය ඉහල යාම හා කමපන තත්වයන් ඇතිවිමට හැකියාව ඇත.එසෙම අත්‍යවශ්‍ය ඉන්ද්‍රයන් වෙත රැධිර සැපයුම අඩාල වීමෙන් ඉන්ද්‍රියන්ගේ ක්‍රියාකාරිත්වයද අඩුවිය හැක. ඩෙංගු රෝගියකු මරණයට පත්වන්නෙ මෙම ඉන්ද්‍රිය ක්‍රියාකාරිත්වය අඩපණ වීම හෝ කම්පන තත්වය හේතුවෙනි.එබැවින් නිසි ප්‍රතිකාර අප්‍රමාදව ලබා දිය යුතු වේ. මෙහිදී රුධිර පට්ටිකා ප්‍රමාණය අඩු වීම මරණයට හේතුවක් නොවේ.
*සුවවන අවදිය*
අවදානම් අවදියේ පිටතට කාන්දු වු ප්ලාස්මාව යලි රුධිර වාහිණි තුලට ඇතුලු වන අතර රෝගියා සුව අතට හැරේ.සුව වන අවදියේ ආහාර රැචිය වර්ධනය වන අතර මූත්‍රා පිටවන ප්‍රමාණය වැඩි වේ.මෙම කාලය තුලදී හොදින් විවේක ගැනීම හා ප්‍රමාණවත් තරම් ආහාර ගැනීම අවශ්‍ය වේ.
*ඔබට උණ රෝග ලක්ෂණ ඇත්නම්..*
1 එය ඩෙංගු යැයි සැක කරන්න.
2 හැකි තරම් ඇද විවේකය ලබා ගන්න.
3 පාසල් දරුවන් පාසල් යැවීමෙන්ද, රැකියා වල නියුතු වුවන් රැකියා වලට යාමෙන් වැලකී සිටිය යුතු අතර, වෙහෙස කර ක්‍රියා කිරීමෙන් වැලකී සිටිය යුතුය.
4 උණ පවතින විටදී, ඇද විවේක ගන්නා විට මදුරු දැලක් යට සිටීම ඉතා වැදගත්ය.
5 උණ බැසීමට නියමිත මාත්‍රාවට පැරසිටමෝල් ඹෟෂධ ලබා ගත යුතු ය.
6 ඇස්ප්‍රීන්, ඩයික්ලෝෆැනැක් සෝඩියම්, මෙෆනමික් ඇසිඩ්, ඉබියප්‍රොෆන් ආදී ඹෟෂධ ලබා ගැනීමෙන් වලකිය යුතු ය.
7 උණ හා වේදනාව සමනය කිරීම සදහා ඉහත සදහන් ඹෟෂධ සපොසිටරි වර්ගයේ ඹෟෂධ ලබා නොදෙන්න.
8 දින 2 වඩා උණ පවතී නම් රජයේ රෝහලකින් හො පිළිගත් වෛද්‍යවරයෙකුගෙන් ප්‍රතිකාර ලබා ගත යුතු ය. ප්‍රමාද වී රෝහල් ගත වීම මරණයට හේතුවක් විය හැක..
9 ප්‍රමාණවත් තරම් කැද, සුප්, පළතුරු යුෂ, ජිවනි, තැඹිලි වැනි දියරමය ආහාර වර්ග ලබා දෙන්න. (ප්‍රධාන ආහාර වේල් වලට අමතරව.)
10 රතු හෝ දුඹුරු පැහැති ආහාර ලබා ගැනීමෙන් වලකින්න.
